Đại sự nơi nghị trường

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV xem xét, quyết định khối lượng công việc lớn nhất từ trước đến nay. Kết thúc Đợt 1, hầu hết nội dung theo chương trình nghị sự đã được trình, thảo luận trước khi đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết trong đợt 2 (từ 11/6-27/6/2025; dự phòng ngày 28,30/6/2025)

Cải cách thể chế và hành chính toàn diện

Các phiên thảo luận thể hiện rõ nét sự đổi mới tư duy lập pháp, vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng sức sản xuất, khơi thông nguồn lực. Đúng như Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định rằng Kỳ họp thứ 9 là kỳ họp có ý nghĩa lịch sử, thực hiện đột phá về thể chế.

  Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Nội dung trọng tâm là Quốc hội thông qua đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã nghiên cứu, trình dự thảo với có 8 khoản sửa đổi, bổ sung một số quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội, đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương; 3 khoản quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Sau hơn nửa tháng lấy ý kiến, bước đầu cho thấy các đại biểu đồng thuận, nhân dân ủng hộ cao chủ trương với hàng chục triệu công dân đóng góp ý kiến trên ứng dụng VneID, đại đa số tán thành.

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 sẽ được tiếp thu, chỉnh lý và tiếp tục thảo luận, thông qua trước ngày 30/6 để kịp thời công bố và có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Đây là nhiệm vụ mang tính chiến lược cả về chính trị và pháp lý, nhằm thể chế hóa chủ trương lớn của Đảng, nhất là việc sắp xếp bộ máy nhà nước “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn”.

Chính phủ cũng đã trình Quốc hội hơn 30 dự án luật, nghị quyết thuộc các lĩnh vực then chốt. Như dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) - dấu mốc lịch sử của nền lập pháp Việt Nam, vì lần đầu tiên xem xét quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp. Đây là cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, phản ánh tầm nhìn chiến lược, quyết tâm đổi mới.

Nội dung được thiết kế có tính đột phá: từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo; từ phân công sang phân cấp, phân quyền, rõ ràng, thực chất; thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Dự thảo Luật Tổ chức cán bộ, công chức (sửa đổi) xác lập chế độ công vụ theo nguyên lý vị trí việc làm là trung tâm, vận hành xuyên suốt bộ máy hành chính để làm cơ sở xác định biên chế, là căn cứ để tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, khen thưởng, trả lương. Đồng thời thu hút người có tài năng vào bộ máy, xóa bỏ tư duy "giữ ghế" nhờ ngạch.

Việc kiện toàn hệ thống tổ chức bộ máy và nhân sự cho phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính, hội nhập quốc tế, nhận được sự quan tâm đặc biệt trong các dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức VKSND, Luật Thanh tra (sửa đổi).

Được ví như “đường cao tốc, là huyết mạch khơi thông mọi nguồn lực, kết nối các lĩnh vực”, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được kỳ vọng có những đổi mới mạnh mẽ, mang tính cách mạng. Quy định hướng tới việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo như một động lực chính cho tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững; đổi mới cơ chế quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao…

Quyết sách lịch sử

Với 449/449 đại biểu tán thành, Quốc hội quyết định rút ngắn 3 tháng nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp (2021–2026), ấn định ngày bầu cử khóa mới là 15/3/2026. Việc này nhằm rút ngắn khoảng thời gian giữa Đại hội Đảng toàn quốc và kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, HĐND khóa mới, để kịp thời kiện toàn nhân sự cấp cao, phân công cấp ủy viên khóa mới và triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và Đại hội Đảng các cấp.

  Đại biểu Quốc hội ấn nút biểu quyết thông qua việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Trong một thời gian ngắn, Bộ Chính trị ban hành nhiều chủ trương đổi mới, cải cách, nhất là “bộ tứ trụ cột”: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 197 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật qua đó kịp thời thể chế hóa ngay các quyết sách trong Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị - “lời hiệu triệu cho một cuộc cải cách thể chế sâu sắc” như lời Tổng Bí thư Tô Lâm.

“Muốn phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam không thể đi theo lối mòn cũ. Chúng ta phải dám nghĩ lớn, hành động lớn, thực hiện những cải cách lớn với quyết tâm chính trị cao nhất và nỗ lực bền bỉ nhất” – Tổng Bí thư Tô Lâm (Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW).

Nghị quyết 197 quy định cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, chưa có tiền lệ: chi 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước hằng năm; thành lập Quỹ Hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật, cơ chế khoán chi, mức chi, chế độ, chính sách đặc biệt khuyến khích cán bộ, công chức trực tiếp, thường xuyên tham mưu nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng pháp luật.

Hơn 10 ngày sau Nghị quyết số 68-NQ/TW, Quốc hội thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, trong đó xác định một số cơ chế, chính sách có nội hàm đã rõ, đủ cụ thể, có tính cấp bách, cần tháo gỡ ngay, có tác động lớn đến niềm tin, hoạt động sản xuất, kinh doanh của khu vực kinh tế tư nhân. 

Hàng loạt chính sách “nuôi dưỡng nguồn thu” giúp doanh nghiệp có cơ hội, điều kiện mở rộng sản xuất kinh doanh, như bỏ hình thức thuế khoán, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm số thuế phải nộp trong thời hạn nhất định. Cùng với đó cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nhấn mạnh việc phân định rõ trách nhiệm, bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội…  được cộng đồng doanh nghiệp hoan nghênh, giúp họ yên tâm “dám nghĩ dám làm”.

Và trong ngày 29/5, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Điểm nhấn là thời gian tối đa thực hiện thủ tục còn 75 ngày (trước đây là 2 năm), tạo động lực mạnh mẽ đạt mục tiêu 100.000 căn trong năm 2025, góp phần đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kinh tế.

Một chính sách nữa thể hiện sự ưu việt của chế độ, công bằng trong tiếp cận giáo dục, đó là miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân (ngân sách chi khoảng 30,6 nghìn tỷ đồng) và phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3- 5 tuổi (hoàn thành vào năm 2030).

Nhiều nội dung quan trọng khác đang được Quốc hội xem xét, như chính sách tuyển dụng, quản lý, sử dụng hiệu quả đội ngũ nhà giáo trong Luật Nhà giáo để họ phát huy vai trò đào tạo nguồn nhân lực quốc gia; hỗ trợ việc làm, đào tạo nghề trong bối cảnh chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo phát triển (Luật Việc làm sửa đổi)…