Nhìn lại kết quả 5 năm thực hiện Quy chế phối hợp công tác giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam

Công tác phối hợp giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, ngày càng thiết thực, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của hai cơ quan, nhất là trong các lĩnh vực công tác: Phối hợp củng cố, mở rộng và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc; Phối hợp trong công tác xây dựng pháp luật; Phối hợp tổ chức tổng kết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, nhiệm kỳ Hội đồng nhân dân các cấp 2016 - 2021; thực hiện công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026;

Phối hợp trong hoạt động lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn và đề nghị cho thôi, bãi nhiệm đại biểu Quốc hội; Phối hợp nâng cao chất lượng hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội; tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân; Phối hợp trong hoạt động giám sát và nhiều công tác khác… Các kết quả nổi bật, đó là:

Thứ nhất, trong các phong trào, cuộc vận động lớn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn nhận được sự quan tâm, phối hợp và ủng hộ tích cực, hiệu quả của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Quốc hội, như: Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, chương trình “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”; tổ chức phát động “Toàn dân đoàn kết, ra sức phòng, chống dịch Covid-19”; phối hợp tổ chức Lễ tưởng niệm đồng bào tử vong và cán bộ, chiến sỹ hy sinh trong đại dịch Covid-19; triển khai Đề án vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho 5.000 hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ; trong các hoạt động quyên góp cứu trợ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt, tuyên truyền vận động Nhân dân thực hiện chủ trương, biện pháp phòng, chống dịch và các sự kiện lớn của đất nước; trong tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc vào Ngày truyền thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (18/11); công tác chăm lo Tết cho người nghèo và các đối tượng chính sách.

Thứ hai, công tác xây dựng pháp luật có sự tăng cường phối hợp chặt chẽ, trong đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thường xuyên mời lãnh đạo Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia và phát biểu tại các phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật và cho ý kiến vào các dự án luật có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của Nhân dân, quyền và trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Công tác phản biện xã hội của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao và chỉ đạo Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội tham gia sâu vào hoạt động phản biện xã hội; rà soát, đánh giá kỹ các hồ sơ dự án luật trong quá trình thẩm tra để bảo đảm các dự án luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến phản biện xã hội của Mặt trận thì các cơ quan, tổ chức có dự thảo được phản biện phải tiếp thu, giải trình đầy đủ; tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan thẩm tra của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp chặt chẽ trong quá trình tiếp thu, hoàn thiện dự án luật sau khi Quốc hội thảo luận, cho ý kiến và biểu quyết thông qua.
 

Thứ ba, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 diễn ra trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát đợt thứ tư với diễn biến rất phức tạp, dưới sự lãnh đạo sâu sát của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự chỉ đạo tổ chức thực hiện quyết liệt, khoa học, kịp thời, chuyên nghiệp, sáng tạo của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng bầu cử quốc gia, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cấp, các ngành, các tổ chức phụ trách bầu cử từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa hai cơ quan ngay từ khâu xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn, công tác hiệp thương, vận động bầu cử, tổ chức tiếp xúc cử tri và triển khai công tác bầu cử nên cuộc bầu cử đã thành công tốt đẹp.

Cử tri đã bầu được 499 đại biểu Quốc hội khóa XV; 3.721 đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh; 22.550 đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện; 239.788 đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã, đây là kết quả đáng ghi nhận trong công tác phối hợp giữa hai cơ quan.

Thứ tư, tại mỗi kỳ họp của Quốc hội, hai cơ quan đều phối hợp chặt chẽ trong xây dựng báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân, bảo đảm tổng hợp đầy đủ, kịp thời và phản ánh khách quan, toàn diện tâm tư, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân đến với Quốc hội.

Đổi mới công tác xây dựng báo cáo, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc đã mở rộng các kênh tiếp nhận thông tin, tổng hợp đa chiều ý kiến, phản ánh, kiến nghị của cử tri và Nhân dân từ Báo cáo tổng hợp ý kiến cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Báo cáo công tác dân nguyện hàng tháng của Ban Dân nguyện Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Báo cáo tình hình dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Viện Nghiên cứu Dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo Trung ương.

Trước mỗi kỳ họp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dành một phiên họp để thảo luận, cho ý kiến đóng góp vào dự thảo Báo cáo, nhiều ý kiến tâm huyết của các đồng chí Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã được Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương đánh giá cao và chỉ đạo Ban Thường trực kịp thời tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện. Vì vậy, các Báo cáo tổng hợp trình bày trước Quốc hội được đông đảo Nhân dân đồng tình, tin tưởng và đánh giá cao; là nguồn thông tin tư liệu thực tiễn quý giá để các đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội nghiên cứu, lựa chọn các vấn đề đưa ra chất vấn, giám sát, sửa đổi chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn và lòng dân.

Thứ năm, công tác phối hợp xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch giám sát hằng năm của hai cơ quan có sự phối hợp chặt chẽ hơn, bảo đảm nội dung giám sát không trùng lặp, đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn và sự quan tâm của Nhân dân.

Trong các hoạt động giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội và Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đều có đại diện của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia; nhiều hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời gian qua cũng có sự tham gia của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của đại diện Ủy ban của Quốc hội. Các kiến nghị sau giám sát của hai cơ quan đều có sự theo dõi chặt chẽ để kịp thời đề nghị các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết.

Ngoài ra, nhiều hoạt động liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn được hai cơ quan chú trọng quan tâm, chủ động đề xuất và tăng cường phối hợp đạt hiệu quả.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện Quy chế phối hợp giữa hai cơ quan vẫn còn một số điểm cần lưu ý, như: Việc đổi mới công tác phối hợp tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội chưa thực sự hiệu quả, chưa thực sự thu hút được đông đảo cử tri tham gia; sự tham gia trong hoạt động giám sát của mỗi cơ quan đôi lúc còn chưa kịp thời, đầy đủ; báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri trước và sau các kỳ họp của Quốc hội còn chậm, dẫn tới khó khăn trong công tác tổng hợp báo cáo.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tập hợp, tổng hợp, theo dõi thông tin, phối hợp giữa các cơ quan trong giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri còn gặp những khó khăn; nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa được rà soát, tập hợp, tổng hợp, theo dõi, xử lý kỹ lưỡng, khoa học và hệ thống; việc trao đổi thông tin, gửi các báo cáo, chương trình công tác giữa hai cơ quan chưa thường xuyên, liên tục.

Để tăng cường phối hợp, triển khai đồng bộ giữa hai cơ quan trong thời gian tới, bảo đảm hiệu quả, thực chất, gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ trọng tâm hai cơ quan đề ra các nhóm giải pháp.

(1) Tiếp tục tăng cường xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phối hợp phát huy dân chủ trong đời sống xã hội, phát huy mọi khả năng sáng tạo và thu hút nguồn lực của Nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho các tầng lớp nhân dân theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; tạo động lực phát triển đất nước; tiếp tục xây dựng cơ chế chính sách để đẩy mạnh các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước; động viên thu hút đông đảo nhân sỹ, trí thức, doanh nhân, người tiêu biểu trong các dân tộc thiểu số, các chức sắc tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài và Nhân dân đóng góp thiết thực xây dựng đất nước, góp phần xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo tinh thần Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.

Tiếp tục thực hiện tốt yêu cầu khi quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, đến quốc kế dân sinh, quyền và nghĩa vụ cơ bản của Nhân dân, tổ chức bộ máy nhà nước, đến dân tộc, tôn giáo và có sự tham vấn ý kiến của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

 (2) Trên cơ sở Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hằng năm, định hướng xây dựng pháp luật nhiệm kỳ của Quốc hội; Chương trình, Kế hoạch của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hai cơ quan chủ động phối hợp tổ chức triển khai hiệu quả thiết thực.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh phối hợp trong công tác tham gia xây dựng, góp ý, phản biện xã hội đối với dự án luật, pháp lệnh, dự thảo Nghị quyết liên quan đến quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; tổ chức bộ máy nhà nước; quyền và trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận; nghiên cứu xây dựng, ban hành cơ chế tiếp thu, phản hồi ý kiến, kiến nghị sau giám sát, sau phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

(3) Tiếp tục chú trọng việc phối hợp giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với hoạt động giám sát của Quốc hội và các cơ quan hữu quan, bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả giữa giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước với giám sát xã hội của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội; đẩy mạnh, nâng cao chất lượng giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội theo tinh thần Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

(4) Phát huy vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, Hội đồng tư vấn của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; huy động trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, người hoạt động thực tiễn và Nhân dân trong việc nâng cao chất lượng công tác giám sát, phản biện xã hội đối với công tác lập pháp và giám sát việc thực hiện pháp luật, tạo sự đồng thuận của Nhân dân trong xây dựng chính sách, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, phòng, chống lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng trong công tác xây dựng, giám sát thi hành pháp luật.

(5) Tăng cường phối hợp, hướng dẫn Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp, các Đoàn đại biểu Quốc hội tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng các cuộc tiếp xúc cử tri, đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả. Đẩy nhanh tiến độ sửa đổi, ban hành Nghị quyết liên tịch về tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp theo hướng cụ thể hơn quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức tiếp xúc cử tri.

Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân, xây dựng Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân cả nước trình Quốc hội tại các kỳ họp; tăng cường giám sát, đôn đốc các cơ quan, tổ chức giải quyết kịp thời các kiến nghị.

Tăng cường tổ chức thảo luận giữa Đoàn Chủ tịch và Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các vấn đề chính trong dự thảo Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân cả nước trước khi trình bày trước Quốc hội để tạo sự thống nhất, đồng thuận, đầy đủ ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, phản hồi ý kiến, kiến nghị sau giám sát, sau phản biện xã hội.

(6) Tiếp tục duy trì các hội nghị liên tịch thường niên và đột xuất bàn về nội dung phối hợp công tác; quan tâm, chỉ đạo việc cử các cán bộ có trình độ chuyên môn tốt, am hiểu công việc để tham dự đầy đủ các hội nghị, cuộc họp theo đúng thành phần triệu tập và góp ý các văn bản có chất lượng đảm bảo chính xác, đúng thời hạn và yêu cầu. Tăng cường công tác phối hợp đối ngoại Quốc hội với đối ngoại nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trong đó chú trọng mời lãnh đạo tham gia các Đoàn công tác đối ngoại của hai cơ quan với đối tác láng giềng, có truyền thống với Việt Nam.

(7) Tăng cường chia sẻ thông tin hoạt động của mỗi bên; đồng thời tổ chức tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện quyền làm chủ, thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là chính sách, pháp luật về đại đoàn kết toàn dân tộc, các chính sách an sinh xã hội, người có công với cách mạng, giảm nghèo...

Năm 2024 diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của đất nước và của hai cơ quan, cũng là năm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp nhiệm kỳ 2024 - 2029, với khối lượng nhiệm vụ và yêu cầu công việc rất lớn, đòi hỏi phải có sự chủ động, tích cực của mỗi cơ quan, sự vào cuộc và phối hợp chặt chẽ, cộng đồng trách nhiệm của hai cơ quan để hoàn thành đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, hiệu quả các nội dung đã xác định trong quy chế phối hợp. Trong năm 2024 và những năm tiếp theo, cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, tập trung phối hợp triển khai có hiệu quả Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, trong đó tăng cường phối hợp trong công tác xây dựng, góp ý, phản biện xã hội, thẩm tra, cho ý kiến đối với các dự án luật, pháp lệnh có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của Nhân dân, quyền, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Tăng cường sự hỗ trợ, giúp đỡ về mọi nguồn lực của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ lập hồ sơ đề nghị xây dựng Luật điều chỉnh về hoạt động từ thiện nhân đạo, bảo đảm tiến độ, chất lượng và tính khả thi của dự án Luật.

Thứ hai, phối hợp chặt chẽ trong nghiên cứu sửa đổi, bổ sung ban hành Nghị quyết mới về hướng dẫn tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Nghiên cứu, xây dựng, ban hành Nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc tiếp thu phản hồi ý kiến, kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Thứ ba, tăng cường phối hợp trong hoạt động giám sát của hai cơ quan, trong đó các chương trình, kế hoạch giám sát của mỗi cơ quan bảo đảm có sự tham gia đầy đủ, phân công trách nhiệm và xác định nội dung, phạm vi giám sát cụ thể để phát huy vai trò, trách nhiệm của mỗi bên.

Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân, xây dựng Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân cả nước trình Quốc hội tại các kỳ họp; giám sát, đôn đốc các cơ quan, tổ chức giải quyết kịp thời các kiến nghị. Tăng cường tổ chức thảo luận giữa Đoàn Chủ tịch và Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các vấn đề chính trong dự thảo báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân cả nước trước khi trình bày trước Quốc hội để tạo sự thống nhất, đồng thuận cao.

Thứ tư, tăng cường phối hợp nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các đề án của Quốc hội và các đề án về đổi mới tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trọng tâm là các đề án của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội gồm:

(1) Đề án đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả; (2) Đề án đổi mới công tác dân nguyện; (3) Đề án đổi mới công tác bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; (4) Đề án tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Các Đề án của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, gồm: Đề án nâng cao chất lượng hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giai đoạn 2024 - 2029, trong đó có đề xuất cơ chế tiếp thu, phản hồi ý kiến, kiến nghị sau giám sát, sau phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Đề án bồi dưỡng cán bộ Mặt trận các cấp giai đoạn 2024 - 2029; Đề án chuyển đổi số Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giai đoạn 2024 - 2029.